Aanzoek zonder ringen

Ondanks dat ik al ruim 27 jaar meer dan bijzonder ernstig gelukkig getrouwd ben, blijf ik natuurlijk wel een man. En ik heb mijn ogen niet in mijn achterzak zitten. Ook niet op reis zonder mijn vrouw. En vanuit dat mannelijk oogpunt is in Oeganda bijzonder veel moois te zien. Ja, eerlijk toegegeven: ook hier lopen vrouwen rond die misschien wel moeders mooiste zijn maar zeker geen schoonheidswedstrijd zullen winnen. Maar dat wordt ruimschoots goed gemaakt door de andere vrouwen. Wat zijn de Oegandese vrouwen mooi!!!

Hieronder een klein overzicht van een paar mooie vrouwen. Althans, volgens mijn maatstaven. Van heel jong tot oud. Het is bijzonder genieten. Van de 20+ wel te verstaan!! De kleine vrouwtjes zijn gewoon leuk. Alleen jammer dat mooie vrouwen soms zo boos kunnen kijken. Zonde.

Ondanks dat er zoveel mooie vrouwen rond lopen kan het natuurlijk ook gebeuren dat je in gesprek raakt met een iets minder mooi exemplaar. Dat overkomt mij dus in het ziekenhuis. Tijdens een van de rondes met Rinty (meer hierover in mijn volgende blog) raak ik in gesprek met een verpleegster. Vriendelijke vrouw die geduldig antwoord geeft op de vragen die ik haar stel. Hoe het gesprek precies gelopen is weet ik niet meer maar op een gegeven moment meldt de dame dat ze mij wel leuk vindt. Klapper, klapper met de oren. Ja, echt ze zou best wel met mij willen trouwen. Nog meer klapper, klapper terwijl in de hoek Rinty bijna stikt in een ingehouden lach. Toch maar even nagevraagd of ze bedoelt dat ze met me zou willen trouwen. Ja, dat wil ze wel!

Mijn verloofde?

Heb ik weer, zoveel mooie vrouwen en ik word ten huwelijk gevraagd door een ouder, niet lelijk maar zeker niet mooie, vrouw. En dan ook nog eens een beetje te veel vrouw. Vriendelijk heb ik de aanzoek aangenomen met de melding dat ik het in overweging neem. Direct afwijzen vind ik zo bot. En zo ben ik niet (uhm). Dus mogelijk loopt in Tororo nu een verpleegster rond met het idee dat ze nog een kans maakt bij een Mzungu. Niet wetend dat ik echt mijn liefste niet voor haar zou willen inruilen.

Nu is de verpleegster niet de enige vrouw die haar aanbidding voor mij kenbaar maakte. Wandelend op de markt in Fort Portal hing opeens een heel klein vrouwtje aan mijn benen. Heel kort maar toch blijkbaar even volledig onderste boven van mijn goddelijke lijf. Of waren het gewoon mijn witte bennen die ze even wilde aanraken. Hou het op het eerste.

Op ziekenbezoek

Waar ook ter wereld je bent: ziek zijn is nooit leuk. Maar als ik dan iets zo mankeren en naar een ziekenhuis toe zou moeten dan toch liever in Nederland dan in Oeganda. Ondanks de wachtlijsten en de verhoogde eigen bijdrage is de zorg in Nederland toch wel iets beter georganiseerd dan in Oeganda. Omdat het kantoor van het hospice in een gebouw gehuisvest is op het terrein van het ziekenhuis van Tororo en omdat patiënten ook in het ziekenhuis al hulp van het hospice team krijgen heb ik een kijkje mogen nemen hoe het hier aan toe gaat.

Kinderafdeling

familie buiten de zaal

Polikliniek

Mannenafdeling

De gezondheidszorg is in Oeganda natuurlijk heel anders georganiseerd dan in Nederland. Huisartsenpraktijken kennen ze hier niet. Overal kom je wel klinieken tegen, soms opgezet door de overheid of buitenlandse organisaties. Maar ook wel door bedrijven die daar dan gewoon een boterham aan willen verdienen, waardoor het voor Jan-modaal al minder toegankelijk wordt. Het ziekenhuis in Tororo is een openbaar ziekenhuis waar Jan-modaal wel terecht kan. De medische zorg die gegeven wordt is, van horen zeggen, goed.

Uit heel de streek komen de patiënten naar de polikliniek, je zou dit met onze HAPS kunnen vergelijken. Voordeel hier is wel weer dat je voor bijvoorbeeld een röntgenonderzoek of bloedprikken wel meteen een deurtje verder kan. Je moet wel over voldoende geduld beschikken. Is de aandoening met een pil of drankje te verhelpen, even langst de apotheek in dezelfde ruimte en weer naar huis.

Voor de ongelukkige waarbij een pil of drankje niet afdoende is, is (vaak zonder wachtlijst!) plaatst in de "Wards" (zalen). En dit is voor ons Westerlingen zeker wel even slikken. Als patiënt krijg je een (soms niet verroest) bed, een vlekkerig matras, een klein kastje en een klamboe. En de strikt noodzakelijke medische hulp. Meer moet je van de dokter en de verpleegkundigen niet verwachten. Voor de rest ben je volledig afhankelijk van de zorg die familie je wil/kan geven.

Etenstijd, bedenk dat achter mijn rug
de patiënten in bedden liggen

Schone lakens, komen van familie die de vuile lakens op het buitenterrein van het ziekenhuis wassen. Op de po, de patiënt wassen: wordt door de familie gedaan. Eten? De familie sleept alles mee van huis, inclusief draagbare fornuisjes. Op een aantal plaatsen rond het ziekenhuis branden vuren en wordt het eten bereidt. Nadat de patiënt gegeten heeft eet de rest van de familie. Privacy? Nul komma noppes niets. Geen gordijntje als je gewassen wordt. Een metertje ruimte tussen de bedden waar de familie een matje neer legt om zo bij de patiënt te kunnen zijn. Oke, mannen en vrouwen zijn gescheiden. Maar heb je de pech als tiener in het ziekenhuis te komen dan kun je zo naast een oude van dage terecht komen. Kleine kinderen hebben een eigen afdeling die voor een deel binnen is maar ook (onder een afdak) buiten. Doodzieke kinderen liggen op een dun matje, hopend dat de geboden hulp afdoende is.

Bezoekuren bestaan niet, de hele dag loopt de familie rond. Alleen als de dokters hun ronde doen wordt een afdeling tijdelijk gesloten. Het verpleegkundig personeel is duidelijk onderverdeeld in kwalificaties hetgeen te zien is aan hun uniform. Loop je in een groen of blauw uniform rond dan ben je in opleiding. Paars betekent dat je na 2 jaar opleiding je certificaat hebt gehaald. Rose, had je iets meer geld (vervolgopleidingen moeten zelf betaald worden) om nog een extra jaar te studeren. Heb je een opleiding gevolgd te vergelijken met wat wij hier in Nederland MBO en HBO zouden noemen, dan krijg je een diploma. Dat is dus 'meer' als een certificaat. Goed voor een wit pakje. En de hoeveelheid diploma's wordt dan weer getoond door middel van gekleurde riemen. Wit met de zwarte band is het hoogst haalbare. Dan heb je alle denkbare diploma's waarbij je ook verloskunde moet hebben.

Frisgewassen operatiekleding

650 woorden en een handjevol foto's kunnen slecht beperkt weergeven welke indruk dit ziekenhuis op mij heeft achtergelaten. Als ik een cultuurshock heb gevoeld tijdens mijn verblijf in Oeganda dan is het wel iedere keer als ik door het ziekenhuis heen liep.

Hospice Tororo: andere zorg

Naast de palliatieve zorg heeft het hospice ook een psychosociaal programma. De zorg stopt dus niet bij een pilletje en een poedertje. Deze zorg wordt verzorgd door Denis en kent vele vormen. Bij het bezoek aan Sarah heb ik al verteld dat mede door bemiddeling van het hospice twee kinderen naar school kunnen. Vandaag gaan we met Denis mee het veld in en zien we wat het psychosociaal programma nog meer inhoudt.

Een regelmatig terugkerend onderdeel van de psychosociale zorg is een rouwbezoek. Het is vrijwel

onvermijdelijk dat als je mensen begeleidt bij vaak de laatste fase in hun leven dat er ook een moment is waarop de medische zorg stopt omdat de patiënt overlijdt. Na het overlijden van een patiënt wordt altijd de familie nog een keer bezocht. Het is daarbij een gebruik dat de bezoeker dan wat geld meeneemt. De familie van een overleden patiënt krijgt van het hospice 5000 UGX (+/- € 1,50) om een deel van de begrafenis kosten te kunnen dekken. De overleden wordt op het platteland meestal in een hoek van het eigen land begraven. Woon je in een stad of dorp dan wordt vaak een stuk land buiten het dorp/stad gekocht om daar de familie te kunnen begraven. Grootschalige begraafplaatsen ben ik, op de Commonwealth War Cemetery in Tororo na, niet tegengekomen.

Een van de weinige mannen
die ik met een kind op de arm ben tegengekomen.

Naast deze nazorg heeft Denis inmiddels een groot netwerk opgebouwd waardoor hij ook allerlei andere vragen van mensen kan beantwoorden. Zo komt een man uit de buurt van de overledene met een vraag hoe ze een buurtgenoot moeten aanpakken die veel te jonge meisjes misbruikt. Hij 'koopt' dit af met geld. Terecht fel adviseert Denis de mensen om hiermee naar de politie te gaan. Ook in Oeganda mag dit niet!



Na het bezoek aan de rouwende familie gaan we naar een mevrouw aan de rand van een andere dorpje.

Deze mevrouw heeft een vreselijke wond (zal jullie de foto besparen) op haar hoofd en is ook opgenomen in het palliatieve programma van het hospice. Denis gaat langst om te kijken of andere hulp noodzakelijk is. Haar man heeft de benen genomen, een aantal kleine kinderen bij haar achterlatend. Haar bezit is een heel klein hutje zonder land. Van een buurvrouw mag ze een stukje land lenen om wat te kunnen verbouwen. Dit toch wel trieste verhaal heeft ook een keerzijde. Mevrouw is ontzettend eigenwijs en ongeduldig. Ze is voor haar wond al een paar keer naar het ziekenhuis geweest. Maar dan moest ze volgens haar te lang wachten en is ze weer weggegaan. Apart, deze twee weken enorm veel Oegandesen zien zitten niets doen, maar zet ze in een rij en ze worden ongeduldig. Denis probeert via de telefoon te regelen dat nog een verpleegkundige langst komt met medicijnen, of dit uiteindelijk ook gelukt is is mij niet helemaal duidelijk.

Denis

Het laatste bezoek van
vandaag brengt ons op een hele verrassend plaats. Een oprijlaan met een hek met er achter een groot huis in aanbouw. We worden begroet door de eigenaar van het huis, een grijze goed Engelssprekende man. Hij heeft bij de overheid gewerkt en heeft duidelijk de geiten (schapen zie je hier niet veel) op het drogen. We komen hier niet voor hem maar voor zijn schoonzus. Ze komt met twee kleine jongens uit een onooglijk klein hokje wat naast het grote huis staat. Of dit de keuken is of haar huisje is niet helemaal duidelijk. Ik hoop het eerste, vrees het laatste. De overheidsmeneer is immers niet verantwoordelijk voor de huisvesting van zijn schoonzus, het contrast is wel groot. De vrouw is nog redelijk jong, maar heeft wel een medisch probleem wat het slikken van pijnstillers zeker zou rechtvaardigen. Dat doet ze echter niet! Want daar wordt ze zo duf en slap van dat ze niet meer goed voor haar man kan zorgen. Ze is dan 's avonds veel te moe om aan alle huwelijkse verplichtingen te voldoen.

Ondanks de verschillende bezoeken van Denis is ze niet te overtuigen. Ook manlief, die blijkbaar ook wel te veel van een borrel houdt, weet haar niet te overtuigen. Zwager ziet het niet echt als zijn taak op haar in te praten of hulp te bieden. Eigenlijk een niet al te zinnig bezoek, overleg met de verpleegkundigen is nodig om te kijken of ze pijnstillers kan krijgen waarvan ze niet zo duf wordt. Als dat niet kan dan houdt ook de hulp die het hospice kan bieden een keer op. De hulp werkt natuurlijk alleen als de patiënt (of haar familie) mee wil werken. Anderzijds is deze mevrouw ook weer het bewijs dat Oegandese vrouwen zeker niet zwak zijn, een sterke eigen wil en verantwoordingsbesef hebben. Misschien alleen soms een beetje te veel.

Wordt hij straks  "een kind van de rekening?"

2 emmertjes water halen, 2 emmertjes pompen...

Een van de watertorens van het ziekenhuis

Hoe lang is het niet geleden dat dit liedje in Nederland gezongen werd en het ook nog realiteit was? Ik denk dat onder mijn bloglezers misschien nog één of twee mensen dit echt hebben meegemaakt. Veilig drinkwater, het is zo vanzelfsprekend voor ons. We draaien een kraan open en daar hebben we heerlijk gemeentepils. Douchen doen we met lekker warm water. Oke, soms heb je een paar uurtjes geen water maar dan weet je dit vaak al heel lang van te voren. Lastig maar niet onoverkoombaar. Het zal jullie niet verrassen dat het in Oeganda allemaal iets minder vanzelfsprekend is.

De meest ideale situatie wat betreft de watervoorziening vindt je bij overheidsgebouwen, even het presidentieel paleis van Museveni buitenbeschouwing gelaten. Daar zijn we even niet aan toe gekomen om op visite te gaan. Via leidingen komt min of meer gezuiverd water bij het gebouw aan. Om nu zeker van een constante waterdruk te zijn hebben deze gebouwen een grote plastiek ton waarin het water verzameld. Een soort watertoren. Je ziet deze watertorens ook bij verschillende huizen staan. De torens zorgen voor de waterdruk maar zijn ook een reservevoorraad voor als via de leidingen geen water binnenkomt. En dat gebeurd vaak en ook wel eens lang. Zelf het ziekenhuis kan hier last van hebben. Dan kan nog even de reservevoorraad worden gebruikt, maar ook dat raakt ook wel eens op.

Een stapje lager in dit ideaalbeeld zijn de gewone huizen die direct aangesloten zijn op het waterleidingnet. Alleen dan zonder torentje. Dan heb je dus geen reserves als een kraan alleen maar lucht geeft. Omdat dit regelmatig gebeurd zorg je voor een reservevoorraad in jerrycans. Meestal kom je het hier wel een periode-zonder-water-uit-je-kraan mee door. Vervelender wordt het als je met een paar huizen op dezelfde waterkraan aangesloten bent en één van de buren vergeet te betalen. Dan wordt de watermeter zonder waarschuwing weggehaald. En voordat je die weer terug hebt dan ben je zo vier dagen verder. Dit overkomt ons in de eerste week in Tororo. Wassen met een teiltje en een beker is dan het alternatief voor douchen. Na drie dagen ben je dan ook door de reservevoorraad van 75 liter heen. Tja, dat is een uitdaging. Maar gelukkig wil een buurvrouw de uitdaging wel aangaan. Voor 70 cent haalt ze 500 meter verder bij een school twee jerrycans water voor ons. Hier wordt regenwater opgevangen en kan gratis afgetapt worden. Goed voor wassen en de wc doorspoelen. Goed doorkoken en je kunt thee of koffie maken.

Even tussendoor: ik zit de concepttekst voor deze blog te schrijven op een stoeltje net buiten het kantoor van het hospice. Allerlei mensen passeren en lachen vrijwel allemaal vriendelijk naar mij. Zo ook een jongeman met een groene sweater aan. Een sweater van het Kelowna Baseball Team. Kelowna? Ja geachte lezers, dat is inderdaad de plaats in Canada waar ik in november ben geweest. De wereld is soms klein, al kun je je afvragen of deze jongen enig idee heeft waar het shirt vandaan komt.

Ze hebben er wel plezier in

Goed, de buurvrouw loopt voor ons tweemaal 500 meter met 25 kilo water op haar hoofd. Hetgeen ze overigens wel gewend is want haar huisje heeft geen kraan. Iedere dag een paar keer met water lopen sjouwen. Met het verschil dat ze vandaag er nog een beetje geld mee verdient. Ook kinderen zie je al op jonge leeftijd met jerrycans met water onderweg van regenton of waterpomp naar huis. Jongens gebruiken vaak fietsen, meisjes lopen met de jerrycans op hun hoofd. Hoe jonger het meisje hoe kleiner de can. Langzaam opbouwen naar de grootste can van 25 liter.

Het verzamelen van regenwater zoals bij de school wordt nog niet veel gedaan. Veel algemener is

Pompen voor bronwater

bronwater, uit de grond te halen met een handpomp. Overal in het land kom je deze bronnen tegen. Ook naast het ziekenhuisterrein is een pomp waar door iedereen water getapt kan worden. Continue lopen mensen met cans het terrein af om water te halen voor de verzorging van hun familieleden.

De laatste manier om aan water te komen is het vullen van cans in riviertjes en beekjes. Je ziet riviertjes en beekjes niet zo heel veel en zeker in de drogere zomertijd is het water zeker niet veilig. Maar beter iets dan niet. Terwijl stroomopwaarts men zichzelf en de kleding wast, wordt een paar meter stroomafwaarts jerrycans gevuld. Goed koken voor gebruik is wel verstandig.

Deze dames halen water uit een beekje,
overigens niet hetzelfde beekje als waar
hierboven in gewassen wordt.

Niet alleen water wordt op het hoofd vervoerd

Community Outreach

Op de achtergrond de rots van Tororo

Ik denk, laat ik deze blog eens met een moeilijk woord beginnen: Community Outreach. Als je het iets simpel wilt dan zou ik ook Field Center kunnen gebruiken. Is dan wel simpeler maar ik verwacht dat de niet-ingewijde bloglezer hier nog niets mee kan.

Community Outreach is een manier van bezoek aan patiënten thuis, maar dan weer net niet helemaal. Je plant een bezoek bij een patiënt thuis en nodigt een aantal andere patiënten die in de buurt wonen uit om naar het huis van de eerste patiënt te komen. Hierdoor voorkom je reistijd, waardoor je in kortere tijd meer mensen kan helpen. Bijkomend voordeel is dat verschillende patiënten met elkaar in contact komen en ervaringen met elkaar kunnen uitwisselen.

Hier in Oeganda spreken ze inderdaad nog steeds over patiënten en niet zoals in Nederland over cliënten. Hier ook geen modernistisch geneuzel van een dokter die aan de cliënt vraag: 'Wat denk u er zelf van'. Nee, patiënt verteld wat hij/zij voelt en waar hij/zij last van heeft en de dokter bepaald wat er moet gebeuren. Lekker duidelijk.

Faith, ondanks alle misère een gulle lach

Maar goed, terug naar het field center. Ik kan deze manier van zorg verlenen ervaren met Faith. Faith is één van de drie verpleegkundigen die tegen een onkostenvergoeding het hospice helpen bij bezoeken aan huis. Faith maar ook Lucy en Stella zetten zich in voor de patiënten van het hospice terwijl ze ook zelf meer dan drukke banen in het ziekenhuis hebben. Petje af hoor dames!

We ontmoeten de eerste drie patiënten midden op een grote kale vlakte. On der een boom met grote stekels ontmoeten we een meneer en twee dames. In tegenstelling tot de patiënten tijdens de eerste dag in het veld ben ik de namen van deze mensen kwijt. Als we aankomen is de man al aanwezig. Hij woont in een van de huisjes bij de boom. Al snel komen de twee andere patiënten er bij. Een van de dames heeft zichtbaar veel pijn en klokt met gemak een dopje of 4-5 groenkleurige morfine naar binnen. Faith bespreekt de problemen per patiënt maar er wordt ook onderling over de problemen gesproken. De meneer heeft al wat ervaring met de sterkere rode morfine. Hij moet van Faith aan de nadere patiënt tonen hoe groot de dosering per keer moet zijn. Op die manier wordt de onderlinge band tussen de mensen versterkt. Er rust niet een heel groot taboe op zieke mensen maar helemaal volledig geaccepteerd is het nu ook weer niet. Op deze manier weten de mensen zich gesteund door lotgenoten. Ook dat is een deel van het werk van het hospice team.

Nadat de consulten zijn afgerond gaan we naar een 'standalone' patiënt. Midden in een bananenbomenbos staan een paar hutjes en zit een oude verweerde man op een matje. Zijn nog erger verweerde vrouw, duidelijk geen Oil of Olaz gebruikt, komt er iets later bij. Deze man heeft kanker waarvoor hij van het hospice pijnstilling krijgt. Maar deze meneer heeft een bijkomend probleem: hij heeft ook HIV waarvoor hij ook medicijnen nodig heeft. Nu mag het team van het hospice deze medicijnen niet uitgeven. De oudste zoon moet deze medicijnen ophalen in de HIV-kliniek in Tororo. Vorig jaar augustus heeft Faith hem hier  al op gewezen. Tot nu toe heeft hij de pillen niet opgehaald. Faith is op ze zachts gezegd niet blij en laat dat ook weten. Mogelijk komt het door schaamte van de zoon die niet gezien wil worden in een HIV-kliniek, de mensen zouden kunnen denken dat hij de ziekte heeft. Faith probeert uit te leggen dat veel mensen bij de kliniek komen om pillen voor anderen op te halen. Hopelijk stapt de zoon eindelijk over zijn schaamte heen en haalt de pillen voor vader. Met alleen de medicijnen van het hospice heeft deze man zo nog geen menswaardig slot aan zijn leven.

In nog geen anderhalf uur tijd vier patiënten bezocht. Outreach biedt het hospice team de mogelijkheid om heel veel patiënten in korte tijd te zien. Het is een van de manieren van zorg verlenen die in de toekomst door het hospice meer ingezet zal worden. Het dorp van Sarah leent zich daar bijvoorbeeld prima voor.

Plezier is er wel een beetje uit.

Culinaire reis?

Wat mij betreft heeft de reis naar Oeganda slechts één bescheiden culinaire hoogte puntje opgeleverd. Ik twijfel niet aan de toewijding waarmee het voedsel is gemaakt maar het is niet mijn 'piece of cake'. Alhoewel de cakejes uit de ziekenhuiskiosk wel lekker waren.

Fruitkraam langst de weg

Fruit is overal volop te koop. Bijna net zoveel als bij ons in de winkel. Groot verschil is wel dat hier niet op een plekje of deukje gekeken wordt. Zo lang het niet te erg rot is is het gewoon eetbaar dus verkoopbaar. Tijdens lunchtijd, tussen 1 en 3 uur, wordt overal op straat gekocht en gebakken. Zolang je er voor zorgt dat het voedsel gaar en heet is kun je dat als buitenlander ook zonder problemen eten. Hooguit moet je spijsverteringskanaal even wennen. Met een te soepele stoelgang als gevolg. 's Avonds wordt laat gegeten. 8 uur is vroeg, ik heb zelfs wel eens om 11 uur aan gekookte Talapia met rijst gezeten. Is niet helemaal mijn ding.

Alex 'onderhandeld' over de prijs

Laat ik een paar typische Oegandese gerechten voorstellen.
Rijst, geen fijne droge korrel maar lijkt meer op paprijst.

Matoke, rijst, bonen en pindasaus voor 70 cent

Irisch patato, de gewone droogkokende aardappel.
Pindasaus, gemaakt van aardnoten waarbij het vliesje mee de saus in gaat. Geeft de saus een paarsige kleur.

Samosa

Matoke, gekookte banaan. Niet de gele banaan die je uit de hand eet. Is een groene stevige banaan die ongekookt niet weg te krijgen is. Wordt ook wel gefrituurd. Smaakt gekookt naar aardappelpuree met een bananensmaak. Wordt ook wel eens gebakken.
Samosa, wat mij betreft de topper! Een soort loempia met groente of vlees. Moet je nooit koud eten.
Chiapati, soort pannekoek die overal en nergens bij gegeten wordt. Alternatief voor rijst of aardappel.
Kip op stok, gebarbecuede kip.
Geit op stok, net als kip op stok alleen dan geit.
Vlees op stok, net als de kip op stok alleen nu van rund. Alle stokgerechten zijn lekker als tussendoortje of met patat als hoofdmaaltijd.
Rollegg: chiapati met ei en groente.

Rollegg

Chiapati bakster

Posho: agavebloem met water en melk, wordt een bruine pap. Kun je als ontbijt eten.

Algemeen kenmerk van het eten is dat het vooral voedzaam is. Het vult goed. De Oegandesen zien er over het algemeen goed gevoed uit. Voor mij betekent het dat ik iets lichter thuis kom. Maar dat kan geen kwaad.

Keuken van de ziekenhuiskantine

Kip op stok

Posho

En hier heb ik me maar niet aan gewaagd, gegrilde geitenballen

Genieten!?

Hospice Tororo: RESPECT!, Community sensitysation

Mijn eerste dag mee in het veld heeft zoveel indrukken bij mij achtergelaten dat ik nog een blog hieraan wil wijden. Zoals ik in de blog over Sarah al heb verteld is het de bedoeling dat bij Sarah nog één nieuwe patient langst kom.

Kinderen zien we overal

Verrassing, de plaatselijke zelfbenoemde pastoor heeft het nieuws verspreid dat er een dokter, Rinty dus, langst komt die zieke mensen kan helpen. Nou, daar is masaal gehoor aan gegeven. Meer dan honderd mensen uit het dorp en de omgeving hebben zich op hun paasbest aangekleed en verzameld op de bescheiden compound van Sarah. We zijn door de regen verlaat, de pastoor heeft al een paar keer gebeld om te vragen waar we blijven. De massa begint ongeduldig te worden.

Ongeduldig wachten op dokter Rinty

Oeps, slik, hellup, Rinty krapt eens achter haar oor. Dat wordt even schakelen. Allereerst wordt iedereen van de compound gestuurd zodat eerst Sarah de nodige aandacht krijgt. Als Rinty daarmee klaar is en ook de nieuwe patient heeft gezien kan de hele berg mensen er bijkomen. Van overal en nergens komen bankjes en kleedjes te voorschijn. Het lijkt wel of de groep tijdens het wachten nog groter is geworden. Iedereen gaat zitten en kijkt vol verwachting naar de dokter. Het is een mooi kleurrijk gezicht waar ik probeer onopvallend tussendoor te bewegen. Hetgeen overigens als mzungu totaal mislukt.

Rinty spreekt, Amos vertaald ( en is bobyguard?)

Rinty slikt nog eens een keer en begint dan een algemeen verhaal over wat het hospice doet en op welke wijze ze zieke mensen kunnen hulpen. Ze vertelt ook duidelijk in het Engels wat de mensen niet van het hospice moeten verwachten. Ze probeert de verwachtingen van de menigte op het juiste niveau te krijgen. Pastoor vertaalt. Hetgeen Rinty aan het doen is noemen ze hier Community sensitysation. Een gemeenschap bewust cq bekend maken met een bepaald onderwerp. Hiervoor ligt bij het hospice al een programma klaar. Het programma bevat bijeenkomsten in het veld over pallitative zorg in het algemeen maar ook over veel voorkomende ziektes zoals kanker. Het ontbreekt nog aan menskracht om dit uit te gaan rollen, maar Rinty heeft vandaag dus een onofficiële aftrap van het programma gedaan.

De mensen keken al niet echt blij, maar na mate Rinty verder in haar verhaal komt, hoe nog minder blij er wordt gekeken. Duidelijk een te rooskleurig beeld door de pastoor voorgeschoteld gekregen wat nu door Rinty wordt bijgesteld. Als laatste vraag Rinty aan de mensen wie, na het aanhoren van dit verhaal, denkt hulp nodig te hebben van het hospice. Zeker honderd handen gaan de lucht in. Op zich natuurlijk vervelend voor de mensen die denken hulp te krijgen maar het is ook wel een grappig gezicht.

Medisch dossier

Tja, toch even denken hoe nu verder. Rinty besluit dat de mensen één voor één met hun medisch dossier bij haar kunnen komen. Iedereen die in Oeganda met een dokter of zo te maken krijgt, krijgt een eigen medisch dossier. Gewoon een schoolschriftje waarin de medici de gegevens noteren. Op die manier kan Rinty een snelle screening doen wie hulp van het hospice nodig heeft en wie bij de reguliere zorg moet zijn. De verhalen zijn soms aangrijpend maar ook wel de nodige niemandalletjes. Rinty nodigt een aantal mensen uit om voor een gesprek naar het kantoor van het hospice te komen. Van 3 mensen worden de adresgegevens opgeschreven zodat die bij een volgende ronde thuis bezocht kunnen worden. Om half vijf zitten nog steeds mensen te wachten maar Rinty besluit om te stoppen. Het is mooi geweest, we willen voor donker thuis zijn. Die overgebleven mensen moeten maar langst komen op kantoor voor de screening.
Voordat we vertrekken word ik door de pastoor nog hartelijk bedankt voor mijn komst. Ik ben 'Brother send by God'. Dus ik zou wel voor een kliniek in het dorp gaan zorgen. Ik laat hem maar even in de waan. Zal nog wel eens tegen gaan vallen voor hem.

Op weg naar huis

Hospice Tororo: RESPECT!, Sarah

 

Na de eerste overweldige indrukken van het veldwerk van het Hospice-team, zal het vervolg van de 'mee het veld in dag' helemaal apart worden. Ook voor Rinty, die toch wel wat gewend is.

 

Sarah

We reizen langst velden en weggen op weg naar Sarah. Bij Sarah is ook gepland dat een nieuwe patient naar het dorp komt voor hulp van het hospice. Om niet het verhaal van Sarah onder te laten sneeuwen, bij 30 graden in de schaduw een leuk gezegde, door alles wat in haar dorp gebeurd eerst haar verhaal. Natuurlijk is het verhaal van de eerste twee bezochte patiënten indrukwekkend, maar Sarah is anders. Nog geen 35 jaar oud, 5 kinderen (leeftijd tussen ongeveer 4 en 14 jaar) en een man die meer dronken dan nuchtig is. En dan weten dat je nog een jaar of 3-4 te leven hebt. Als het meezit. Maar Sarah is geen zielige zwakke vrouw. Nee, al wil het lichaam niet meer alles wat ze wil, uit haar ogen komt nog een kracht waar ik even van moet slikken.

Sarah en haar kinderen horen het goede nieuws!

Behalve dat Rinty vandaag nieuwe medicijnen brengt is er ook nog goed nieuws. Denis, de sociaal werker van het hospice heeft het voor elkaar gekregen dat sponsorgeld vrijgekomen is van de organisatie 'Road of Hope' om de twee oudste zonen naar school te kunnen laten gaan. De regering biedt wel gratis onderwijs aan maar het verplichte uniform, boeken en schriften moeten zelf betaald worden. Zo gratis is het onderwijs dus niet. Rinty verteld dit nieuws aan Sarah waar de kinderen bij zijn. Ik heb nog nooit twee jongens van rond de elf jaar gezien die zo blij zijn dat ze naar school toe kunnen. En dat dankzij het goede werk van het hospiceteam. Niet alleen zorgen voor de zieke moeder maar ook voor de kinderen die straks waarschijnlijk alleen achterblijven. Tenzij Pa eindelijk eens zijn verantwoording oppakt als man van het gezin. Het oudste kind is een dochter die nu veel taken van moeder overneemt. Enige teleurstelling is er wel bij haar maar ook het besef dat zij als oudste meisje de taken van moeder zal moeten overnemen.

 

Blij om naar school te mogen.

Als gebaar van dankbaarheid voor het werk van het hospice heeft Sarah een kleine voorstelling georganiseerd, opgevoerd door een paar van haar kinderen en andere kinderen uit het dorp. Dit gebeurt net voordat we terugreizen naar Tororo. Een klein mannetje van nog geen 5 neemt plaats achter een trom en slaat vol overtuiging en perfect de maat. 6 Kinderen zingen religieuze liedjes en dansen daarbij. Moeder Sarah straalt, Pa die een keer niet dronken is lijkt het allemaal geen steek te interesseren. Je zou hem een schop onder z'n kont willen verkopen. Geweldig om te zien dat de mensen het werk van het hospice erg waarderen en dat door een kleine voorstelling ook willen laten zien.

De voorstelling

Met Sarah nog in het achterhoofd zit ik beduusd op de Boba naar Tororo. Ik heb slechts even kort mee mogen kijken in het leven van Sarah en haar gezin. Deze blog geeft slechts een bescheiden afspiegeling van het leed wat Sarah en haar gezin is overkomen. Respect voor het team van het hospice om daar met pillen maar zeker ook met het regelen van hulp voor de kinderen enige verlichting in kan brengen.

 

De oudste dochter die geen kind meer kan zijn.