Jinja

Voor het juiste tijdbeeld: het is halverwege de tweede week van mijn verblijf. We zijn weer terug in Jinja. Ook daar is meer dan voldoende boeiende dingen en mensen te zien. Maar dit keer geen verhalen of zo, gewoon een paar foto's.

Hindoe-tempel	Hindoe-tempel, binnen
Luiaard?	Taxi-station
	Geitenkop, lekker?
Kledingkisten	Een wandelende reclamezuil

Plaatje op een bankbiljet

Na de boeiende legende over de borst van de prinses verlaten we het regenwoud en begeven we ons naar een heel ander landschap. Direct naast het regenwoud ligt een door vulkanen gevormd landschap.

We beklimmen een heuvel en staan opeens aan de rand van een vulkaan. Al eeuwen niet meer actief maar toch onmiskenbaar de krater van een vulkaan. Ook in de directe omgeving zijn een aantal kraters te zien. Lopend over de rand van de krater hebben we schitterend uitzicht over de wijde omgeving. Hierbij beperkt de gids zich tot algemeenheden over de natuur en het gebied. Geen legendes of mooie oude verhalen.

In een van de kraters staat water. Dit is de krater welke model heeft gestaan voor de afbeelding op het 20000 UGX biljet.

Weer een koning?

We controleren het en het klopt inderdaad. Zelfs de boom op het biljet bestaat in werkelijkheid ook. Waarom uitgerekend deze krater als afbeelding is gebruikt heeft waarschijnlijk alles te maken met de luiheid van de ontwerpers. Op zoek naar een mooie afbeelding hebben ze hun auto bij de parkeerplaats neergezet. Lopend met de zware fotografiespullen is dit de krater die ze tegenkomen. Waarom dan verder schouwen?Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ze geen verkeerde keuze hebben gemaakt.

Vier uur nadat we vertrokken komen we weer bij het beginpunt van de wandeling aan. De gids heeft met zijn mooie verhalen en heldere uitleg voor een zeer boeiende wandeling gezorgd. Naar het platteland van de eerste week hebben we ook een ander beeld van wat de natuur in Oeganda te beiden heeft, gezien. Het levert mooie foto's op, maar ook de wetenschap dat ik mensen en hun directe leefomgeving boeiender vindt om te bekijken. Ik ga daar de komende week gelukkig nog ruim voldoende gelegenheid voor krijgen.

Flametree

Blote tiet van een prinses

Genieten in stilte; het heeft mijn voorkeur. Wandelen met alleen de geluiden van de natuur. Kijken en genieten, niet te veel gepraat. Met dit als uitgangspunt beginnen we vlak bij Fort Portal een wandeling door een stuk Oegandees tropisch regenwoud Amabere Ga' Nyinamwire genaamd. De gids die ons tijdens de vier uur durende wandeling begeleidt maakt direct al duidelijk dat in stilte genieten niet haalbaar wordt. Iedere stap die we zetten wordt vergezeld met uitleg van wat we zien. Wordt het genieten hierdoor dan minder? Nee, gek genoeg niet. Integendeel, de verhalen en uitleg die hij geeft zijn leuk, boeiend en interessant.

Tijdens het lopen horen we een rivier stromen, maar we zien hem niet. Iets verder op komen we bij een waterval waar de rivier zich een paar meter naar beneden laat vallen. Hier kunnen we ook zien waarom we

de rivier wel hoorde maar niet zagen. De rivier stoomt tussen twee steenlagen door. Behalve dat de rivier zich bij de waterval uit het gesteente stroomt sijpelt het ook door het gesteente heen. Op verschillende plaatsen ontstaan zo stalagmieten en stalactieten. En bij een van deze stalactieten krijgen we de legende te horen van een koning en zijn kleinzoon.

Het is decennia geleden. Een koning heerst over het gebied. In een professie was de koning vertelt dat hij gedood zou worden door een kleinzoon. Niet gecharmeerd van dit vooruitzicht besluit de koning maatregelen te nemen om te zorgen dat hij geen kleinzoon zou krijgen. En hij neemt geen halve maatregelen: zijn enige dochter snijdt hij de borsten af en verminkt haar gezicht. Zo, te lelijk om een man te kunnen bekoren en geen borsten meer om een kind te voeden. Probleem opgelost. En voor de zekerheid houdt hij dag en nacht bij de poort de wacht om iedere man de toegang tot de prinses te ontzeggen.

De bedienden van de prinses hebben medelijden met haar. Ze weten dat de prinses een oogje heeft op een knappe prins. Maar of die prins de mismaakte prinses nu nog zou zien zitten is onzeker. Maar niet geschoten is altijd mis, ze nodigen de prins uit en ze smokkelen hem het paleis in. Liefde maakt blind én de prinses zwanger. Blijkbaar heeft koning Pa niet al te veel oog voor zijn dochter want 9 maanden later bevalt ze zonder problemen van een zoon. De veroorzaker van de zwangerschap is inmiddels uit het verhaal verdwenen. Een zwangerschap is nog wel voor Pa te verbergen, een huilende baby wordt wat lastiger.

Met hetzelfde gemak waarmee de prins het paleis is binnengesmokkeld wordt de baby het paleis uit
gesmokkeld. In het oerwoud naast het paleis woont een pottenbakker met zijn vrouw die de baby wel willen grootbrengen. Probleem is echter geld om het kind te voeden. Met de bedienden wordt het snode plan bedacht om een mooie grote pot voor de koning te bakken. De koning is zo onder de indruk van de pot dat hij de pottenbakker met een koe betaald. Koe geeft melk, kind drinkt melk, de koning heeft dus onbewust gezorgd voor voeding zodat zijn kleinzoon kan opgroeien tot een grote jongen.

We zijn inmiddels vele jaren later, de koning geniet van het koning zijn en de jongen zorgt voor de

koe. Op een dag loopt de jongen met de koe in de buurt van het paleis. De koning ziet de koe en herkent deze als een koe die ooit van hem was. Boos dat hij een snotneus met zijn koe ziet, probeert hij met zijn speer de jongen te doden. Die weet echter de speer handig te ontwijken. Jong en onbezonnen pakt de jongen de speer op en gooit deze, goed gericht, terug: Koning dood! De professie is toch uitgekomen. 

Het nieuws over de jongen die de koning doodde doet snel de ronde door het koninkrijk. Maar men had ook al snel door dat deze jongen de kleinzoon van de koning moet zijn. Hoe is het mogelijk dat deze kleinzoon überhaupt bestaat? Het kan niet anders dan dat het oerwoud dit kind voortgebracht en gevoed heeft . De lekkende stalactiet met het melkwitte water moet deze prins wel gevoed hebben. Als waren het de borst van zijn moeder.

de (stalac)tiet van de prinses

Met zo'n mooi verhaal over de (stalac)tiet van een prinses is wandelen door de schitterende natuur extra boeiend.

Death Row

Gevangenen op weg naar hun werk

Fort Portal, West-Oeganda.

Stel je voor: Je bent een puber van 16 jaar. Een oudere broer wordt vermoord en iedereen in de familie denkt dat jij het gedaan hebt. Er wordt (on)recht gesproken en je komt in de gevangenis terecht. En niet zo maar een x-aantal jaren of levenslang, nee tot overmaat van ramp kom je op Death Row terecht. Dat terwijl je van jezelf weet dat je onschuldig bent. Alleen hoe overtuig je de rest van de wereld hiervan.

Het is 1983 en het begin van het verhaal van Chris. 23 jaar lang hangt hem de doodstraf boven het hoofd totdat een Amerikaans advocatenbureau lucht krijgt van zijn zaak. Overtuigd van het onrecht Chris is aangedaan beginnen zijn een juridische gevecht om de onschuld van Chris te bewijzen. En ze spelen het hoog op, het Afrikaanse hof van Justitie (zoals wij in Europa het Europese Hof van Justitie hebben) wordt er bij gehaald. Dit hof geeft een Oegandese rechtbank opdracht Chris in vrijheid te stellen. Op maandag 27 januari 2013, ruim 30 jaar naar de eerste veroordeling kan Chris als vrij man de poort van de gevangenis uitlopen.

Het bewijs dat Chris weer vrij man is

In ieder land gaat het wel eens verkeerd in de rechtspraak is, dat is op zich helaas niets bijzonders. Vanwaar dan dit verhaal over Chris in mijn blog. Heel simpel, we zijn bij zijn vrijlating aanwezig geweest. Hebben wij daar dan iets mee van doen? Nee, maar Alex (man van Rinty) wel. Alex heeft vele verschillende petten op, aan de pettenkapstok hangt ook een mensenrechtenactivisten pet. En onder die pet is Alex 8 jaar geleden door het advocatenbureau benaderd om als contactpersoon op te treden. Na heel veel gedoe kan Alex vandaag Chris uit de gevangenis halen. En Alex heeft ons uitgenodigd om daar bij aanwezig te zijn. Gewoon als morele ondersteuning om Chris te laten zien dat hij er als mens toe doet. In tegenstelling tot de bijeenkomst voor de bedluizen heeft Alex geen enkel eigen belang bij deze vrijlating. Het is werk waarvoor (als het goed is, maar ook de Amerikanen zijn niet altijd even betrouwbaar in hun afspraken) Alex een onkostenvergoeding krijgt.

Wat klein geld mee

Deze vrijlating is de reden waarom we op zaterdag 25 februari naar Fort Portal vertrokken  zijn. Terwijl Alex de laatste zaken (onder meer een kamer om te wonen) regelt voor de vrijlating en Chris de eerste dag begeleidt, vieren wij in voor ons zo gewone vrijheid, een vakantie in een vakantie. Tegen de verwachting in blijven we niet buiten de poort wachten maar worden we uitgenodigd op het kantoor van de directeur. Deze meneer is ooit in Den Haag en bij de bollenvelden geweest wat natuurlijk een 'band' schept. Na de nodige formaliteiten en een afscheid van een kameraad krijgt Chris nog wat geld mee.


En dan is het zover, na 30 jaar kan Chris als vrij man de poort van de gevangenis uitlopen. Buiten wacht, tegen ieders verwachting in, zijn moeder en wat andere familie op hem. Onwennig wordt de zoon weer in de armen gesloten. De tijd zal het leren of Chris ooit aan zijn nieuwe vrije leven kan wennen. Het in ieder geval voor hem en de familie goed om te weten dat de echte moordenaar inmiddels zijn plaats in de gevangenis heeft overgenomen.

en dan de stap naar vrijheid

hereniging met de familie

Hij is niet blij, voor hem blijft de deur nog gesloten

Money makes the world go round

Beste Blog-lezers, na aanleidingen van een aantal reacties op mijn blog over de bedbeestjes wil ik toch even iets verduidelijken. Mijn blogs zijn slechts een reflexie van mijn gedachten en observaties van hetgeen mij tijdens bepaalde periodes in mijn leven bezighoudt. Hierbij pretendeer ik niet dat wat ik met jullie deel ook de enige echte waarheid is. Het is zoals ik het op het moment ervaar. Totaal niet wetenschappelijk onderbouwt. Dit wil ik toch even met jullie delen.

Ook hier, ahhhhh!  Crocs

Nu terug naar de blog van vandaag: geld. We kunnen niet zonder en ook de Oegandees heeft in meer of mindere mate financiële middelen nodig om te bestaan. En daar biedt het land best wel mogelijkheden om die te verwerven. Alhoewel de hoeveelheid grondstoffen beperkt is, is het een, een paar plaatsen uitgezonderd, vruchtbaar land.  Je moet alleen wel de mogelijkheden  zien en niet vergeten, oppakken.  En daar lijkt het soms wel een beetje aan te ontbreken. Tijdens mijn reis door dit schitterende land kom ik veel mensen tegen die zich in hun lot lijken te schikken. God heeft het zo beslist en daar doen ze het dan maar mee. Het vertrouwen in een almachtige is hier ontzettend groot.

Maar met alleen vertrouwen stil je de honger niet. Dus links of rechtsom, ergens moet eten vandaan komen. Buiten de stad hebben families vaak al generaties lang een stukje land waar van alles voor eigen gebruik verbouwd kan worden. In de stad wordt dat lastiger, daar moet dan eerst geld verdiend worden om eten te kunnen kopen. Een klein deel van de beroepsbevolking werkt of bij de overheid of bij een fabriek. Maar het grootste deel van deze groep werkt als ZZP-er. Een winkeltje, een stalletje langst de weg of op de markt, Boba-rijder, taxichauffeur. Allemaal werk wat een aantal Oegandese shillings (UGX) oplevert.

markt	de slager
Uit eten?	het plaatselijke Blokker-filiaal

Ten opzichte van de Euro is de UGX niet veel waar. 1000 UGX is ongeveer € 0,30. Er zijn een paar munten

die bijna niet gebruikt worden. Het meest gebruikt is het papiergeld, waarbij het 1000 UGX-biljet het populairst is. Dat zijn dan ook vaak ontzettend vieze, verfrommelde biljetten, een lekkere bron van bacteriën. Omdat het geld niet zoveel waard is ben je hier al snel miljonair. Even €300,= pinnen en je bent even Oegandeees miljonair. Pinnen kun je hier alleen bij een geldautomaat doen. Betalen in winkels, restaurants en hotels doe je contact. Voor het overmaken van geld kun je overal op straat terecht bij onder andere de gele hokjes van MTN. Je geeft geld aan de medewerker, ze sturen voor jou een SMS bericht met een code naar de ontvanger van het geld. Je moet de ontvanger dan meteen opbellen om de ontvangst van het bericht te laten bevestigen. Met het SMS-bericht met code gaat de ontvanger naar een MTN-hokje. Code laten zien en je krijgt je geld. Simpel, snel en veilig. Overigens is MTN niet de enige aanbieder van deze geld-overmaak-dienst, ze zijn met hun gele hokjes wel de opvallendste.

De huidige jongere generatie met een goede opleiding zien gelukkig wel  mogelijkheden om zichzelf te ontwikkelen. Kleine bedrijfjes worden opgericht om de economie verder te ontwikkelen. De kans dat de regering veel doet is er niet. Het weinige geld dat beschikbaar is vloeit veelal via corruptie in de zakken van een paar erg rijke mensen. Het zal nog vele generaties duren voordat de rijkdom echt over de gehele bevolking verdeeld is. Als dat überhaupt ooit gaat lukken. Tot het zover is zal een deel van, met name de mannelijke, bevolking zijn dagen doorbrengen met niet veel doen. Beetje zitten, beetje hangen en je van A naar B verplaatsen en dan weer terug.

Meubelmakerij

Fruit

Specerijen

Tooro Kingdom

Het is zaterdagnacht 0:15. Na een reis van ruim 11 uur zijn we dan eindelijk aangekomen in Fort Portal, de residentie van  koning Rukidi IV. Ik denk dat bovenstaande mededeling wel even uitleg verdient. Waarom 11 uur in een auto zitten om helemaal naar de westgrens van Oeganda te reizen? En waar komt die koning opeens vandaan ?

Om met het eerste te beginnen: ik ben inmiddels halverwege mijn Oeganda Experience en het is tijd voor wat luchtigs. De eerste week was schitterend maar ook best wel heftig. Vandaar dat we de rust opzoeken in een leuk, Nederlands, hotel. Natuurlijk hadden we die rust ook veel dichter bij Jinja kunnen zoeken. Alleen wil het toeval nu dat Alex dit weekend en de maandag voor zijn werk in Fort Portal zijn. Zo kunnen we het nuttige met het aangename verenigen.

Op de heuvel het paleis van de koning

Dan het tweede: officieel is Oeganda een republiek met een democratisch gekozen president. Dat is de theorie, in de praktijk blijkt de democratie iets minder democratisch, maar dat terzijde. Binnen de republiek heeft het land een sterke traditie als het om stammen en volkeren gaat. En een van die tradities is dat het land nog steeds onderverdeeld is in een aantal koninkrijken. Hoeveel? Laat ik het houden op tussen de 4 en 14. Internet maar ook de Oegandesen zelf zijn daar niet helemaal zeker van. De definitie van koninkrijk is hierin niet eenduidig. Zeker is wel in Fort Portal het paleis staat van Rudike IV, koning van het Kingdom Toro.

Hoog boven de stad kijkt de beste man vanuit zijn troon over zijn onderdanen neer. De koning is niet uitsluitend een 'goed bewaarde traditie'. Alle koningen hebben naast de diverse ceremoniële taken ook wel enige invloed op het reilen en zeilen van hun koninkrijk. En even bij hem naar binnen wandelen gaat echt niet lukken. Een boos kijkende militair stuurt ons zonder pardon weer terug. Bij wie we wel op visite kunnen zijn de dode koningen en zijn familie.

de grafhuizen van de koningen

Een behoorlijk eind buiten de stad vinden we de grafhuizen van de laatste drie koningen. Op het terrein eromheen ligt de gewone familie begraven. Bij aankomst worden we boos aangekeken door een grote koe. Het lijkt erop dat hij ons de hele tijd in de gaten houdt. Na wat zoeken vinden we de 'Gatekeeper' die ons twee van de drie (oudste grafhuis wordt gerestaureerd) grafhuizen wil laten zien. Binnen krijgen we allerlei spullen te zien die van de dode koningen zijn geweest. Een mok voor de melk, een mok voor het bier, de troon, de speer, het neushoornvelschild, de mantel van een luipaardvel en natuurlijk ook nog een mantel van een leeuwenhuid. Alles wordt met een grote glimlach getoond. En ik wordt uitgenodigd om foto's te maken.

Een dode koning?

Vooral de uitnodiging om foto's te maken is een hele handige actie van de beste man. We krijgen een gastenboek onder onze neus geduwd. Subtiel zit daar ook een blaadje in dat bezoekers 5000 UGX moeten betalen en, tada, je voor het maken van foto's nog eens 20000 UGX betaald. Het zijn natuurlijk geen wereldbedragen. We betalen het graag maar een glimlach over de handige manier waarop de gatekeeper inkomsten verwerft kunnen we niet onderdrukken.

Nadat we ook huis 2 hebben bekeken bedanken we de man voor de uitleg. Buitengekomen blijft de koe ons indringend aankijken. Waar we ook lopen, de blik blijft op ons gericht. Is ook logisch: deze koe is de reïncarnatie van de laatste koning en houdt ons daarom nauwlettend in de gaten. Juist ja, een dode koning in een koeienvel.  Van een leeuwenhuid bij leven naar een koeienvel als je dood ben. Heeft hij in het hiernamaals een verkeerde afslag genomen?

Efficiënt vervoer

Oegandese marskramer

Beestjes in je bed.

Alex, de man van Rinty, is een drukke man. Bijna continue gaat wel een van de drie(!) mobiels. Dit regelen, dat afspreken, wat net geregeld is nog maar weer eens bevestigen. De eerder gemaakte afspraak maar weer even nabellen. En anderen bellen hem op dezelfde manier ook. Nu komen wij deze twee weken ook wel op een iets wat ongelukkig tijdstip. Het huidige huis in Jinja wordt veel eerder dan verwacht gesloopt, gelukkig is al wel een nieuw huis gevonden. Maar daarvoor moet nog van als geregeld worden om in onze tweede vakantieweek te kunnen verhuizen. Bellen, bellen, bellen. En dan moet ook nog een nieuw bedrijf opgericht worden. Bellen, bellen, bellen. De vrijlating van een ter dood veroordeelde. Bellen, bellen, bellen.
En naast als dit druk zijn, ook nog eens actief als politici. Waarbij 2015 het jaar moet worden waarbij Alex als vertegenwoordiger van zijn streek (rondom Buwenge, een uur rijden ten Noorden van Jinja) mee gaat doen met de parlementsverkiezingen. Alex is al een beetje begonnen met campagne voeren. En wij zijn daar vandaag onverwachts in mee getrokken. En dat allemaal door 'Bed bugs'.

Enige tijd geleden vertelde een vriend uit Buwenge, het geboortedorp van Alex, dat hij problemen heeft met bedluis. Alex herinnert zich dit probleem nog uit zijn jeugd en wil wel nadenken over een oplossing. Nu bleek al snel dat veel meer mensen dit probleem hebben. En de oplossing is zo simpel: een bestrijdingsmiddel aanschaffen. Dat kost geld, hetgeen voor veel mensen een probleem is. Geld is zo ie zo voor veel mensen hier een probleem. Sociaal als Alex is besluit hij voor de mensen in zijn dorp het middel te kopen en tijdens een bijeenkomst uit te delen. Alex heeft ons uitgenodigd om mee te gaan naar deze bijeenkomst. De weg is beroerd maar de vaste chauffeur van Alex, Alex kan dan bellen, bellen en bellen, stuurt behendig en veilig. We stoppen even bij de kledingwinkel in het dorp waar de bruidsmeisjes voor het huwelijk van Rinty en Alex zijn aangekleed. Even langst oma en dan naar het marktplein.

Daar is het al een drukte van belang. Uit grote boxen schaalt muziek en kinderen dansen vrolijk in het rond. Zodra ik uit de auto stap word ik omringd door allemaal kinderen. En die willen allemaal een handje. Wat ongemakkelijk door deze aandacht begeven we ons naar drie stoelen die voor ons klaar staan. Zeker 500 ogen staren ons aan, we staren maar terug.

Alex is de man met het jasje aan.

We worden door een stuk of vier mensen welkom geheten en dan is het tijd dat Alex in actie komt. Ik ken Alex net een paar dagen en tot nu toe is hij een bescheiden rustige jonge man. Maar nu komt een hele andere kant van hem naar boven. Uit de boxen schaalt een bepaalde liedje en Alex danst in het rond. Hij weet met zijn charme de mensen mee op sleeptouw te nemen. Allerlei mannen zijn de klos en moeten mee dansen. Tot groot plezier van de vrouwen. Dan is het tijd voor zijn speech. 


Geen idee wat hij allemaal zegt maar de mensen luisteren geboeid. Na zijn speech gebeurd er iets minder grappig. Het schijnt de gewoonte te zijn dat op bijeenkomsten gasten ook iets zeggen. Juist ja, wij zijn dus gasten. Wordt je dus even met je kl..(jullie begrijpen wel wat ik bedoel) voor het blok gezet. En dan zou ik ook nog moeten dansen. Speechen, als het moet. Dansen, echt niet. Ook Rian is de klos. Zij besluit wel een dansje te wagen, gelukkig voor haar ondersteund door een aantal vrouwen. 

En dan is het tijd om het middel uit te delen.
In de auto staan vijf jerrycans. Aan het begin heeft Alex drie jerrycans laten uitladen. Nu, best wel gehaaid, tovert hij een vierde jerrycan uit de auto. Gejuich klinkt op. De vijfde jerrycan geeft hij apart aan een aantal dames die voor ouderen zorgen. Deze dames zorgen ervoor dat deze mensen ook het middel krijgen. Iedereen in het dorp kan dus het spul krijgen. De chaos lijkt even compleet als de mensen zich als vliegen op verse paardenpoep op de jerrycans storten. Maar na enig duwen en trekken ontstaan spontaan vier rijen waarin de mensen op hun beurt wachten. Het is een vrolijke boel. Er klinkt nog steeds muziek en er wordt gedanst. We worden uitgebreid bedankt en ik vertrek met een beetje nare bijsmaak het plein.

Het is gezellig in de rij.

"It's not political" zoals Alex het noemt kan er bij mij niet helemaal in. Ik twijfel niet aan de goede bedoelingen en ik geloof ook wel dat in eerste instantie de actie vanuit de mens Alex is gekomen. Maar het vervolgens omgezet is naar een stukje PR voor de politici Alex. Het nuttige met het aangename gecombineerd. En dat hij mij als Mzungu daarbij handig heeft gebruik, zonder het van te voren te weten, is niet prettig. Al probeert hij mij op de terugreis van het tegendeel te overtuigen, helemaal weg gaat de bijsmaak niet. Maar ja, ik wil het land in zoveel mogelijk facetten beleven. En daar hoort dit blijkbaar ook bij.