En toen werd het allemaal anders

We fietsen de jongere geschiedenis in. Begeleidt door een gids fietsen we een hele dag langst de 'hoogtepunten' van Berlijn die te maken met de opmars en ondergang van het Derde Rijk.

Het is 1933, het dieptepunt in de wereldomvattende crisis. Het volk is ontevreden en kiest een nieuwe Rijkskanselier, Adolf Hitler. Hem hiermee meteen absolute en eeuwige macht gevend kan hij beginnen met de opbouw van zijn Derde Rijk. In navolging van de Romeinen en de Pruisen wil Hitler over de wereld heersen, een zeker grootheidswaanzin is hem dus niet vreemd. Al direct na zijn aantreden begint hij zijn strijd tegen alles wat niet Arisch is. In mei 1933 vinden overal in het land boekverbrandingen plaats. In Berlijn wordt on-Duitse literatuur uit de universiteitsbibliotheek op Bebelplatz verbrand. Een monument, een gat met lege boekenplanken in de grond herinnert hieraan. 

Universiteitsbibliotheek

Boekverbranding-monument

Hoe profetisch is de uitspraak van de Duits-Joods schrijver Heinrich Heine in 1820: "Waar men boeken verbrandt, verbrandt men uiteindelijk ook mensen". Indrukwekkend is het grote monument ter nagedachtenis aan alle vermoorde Joden. Misschien net zo indrukwekkend is het simpele bord bij de restanten van het Anhalter Bahnhof. Hiervandaan vertrokken de treinen met Berlijnse Joden (15000 van dit station, meer dan 50000 uit heel Berlijn) naar concentratiekampen. Op dit bord staan alle transporten die vanuit dit station vertrokken, inclusief het aantal mensen die weggevoerd werden.

Anhalter Bahnhof

Monument voor de Russische slachtoffers

Door de vele bombardementen en de strijd om Berlijn met de Russen is er niet veel meer uit deze periode terug te vinden. Het gebouw van de Luchtstrijdkrachten is echter vrijwel ongeschonden de oorlog doorgekomen. Hier zijn twee mogelijke verklaringen voor. Door de grootte was het gebouw vanuit de lucht een mooi baken voor de geallieerden dat ze boven Berlijn vlogen en dus hun bommen moesten laten vallen. Een andere verklaring kan zijn dat er een soort 'respect' was bij de geallieerden luchtmacht om niet het hoofdkwartier van de vijandelijke luchtmacht plat te gooien. Bewijzen voor een van deze opties zijn er echter niet. Misschien is het gewoon mazzel dat het gebouw nog overeind staat.

Hoofdkwartier Luftwaffe, nu belastingkantoor

De bunker waar Hitler op 30 April 1945 zelfmoord pleegde bestaat niet meer. Vrijwel direct na de oorlog is deze bunker vernietigd. Een bord markeert deze toch wel historische plaats op een verder alledaags parkeerplaats bij flats. Twee luchtaanval schuilplaatsen zijn als grote grijze klompen beton nog wel terug te vinden. 

Locatie van de Hitler-bunker

Bunker Schöneberger str.

Boros-bunker

Kom je ooit in Berlijn dan raad ik deze fietstour zeker aan. Naast dat het leuk is om door Berlijn te fietsen, zo leuk en veilig dat we zelf ook nog fietsen gehuurd hebben en rond hebben gefietst, is het ook heel leerzaam. Je ziet veel en je wordt ook op dingen gewezen die je anders misschien gewoon voorbijgelopen zou zijn.