Wende

We zijn in ons geschiedenisboek inmiddels aanbeland in 1991. Hebben we in Nederland wel eens een politieke aardverschuiving als de sociaal-democraten winnen of verliezen van de liberalen, een verandering zoals in dat jaar plaats vond in Duitsland zie je in Europese landen zelden. Een verdeeld land wordt, zonder een oorlog of veel geweld, opeens een verenigd land. Door de val van de muur in '89 wordt alles weer anders. Je kunt zeggen van de Duitsers wat je wilt maar flexibel en open voor veranderingen zijn ze zeker.

Oud (Haus Huth) en nieuw op Potzdamer Platz

De Wende luidt een nieuw tijdperk in voor Berlijn. De muur wordt, op wat stukken na, neergehaald en Oost en West vloeien samen. Dat het niet altijd even soepel verliep is niet zo vreemd. Met deze veranderingen begint ook het grote verbouwen. En daar zijn ze nu nog steeds mee bezig.

Berlijn is weer de hoofdstad van het verenigd Duitsland, waarmee het ook het politieke en economische hart van het land wordt. Hetgeen gepaard gaat met bouwen. Kantoren van multinationals, regeringsgebouwen en ruimte voor bedrijven die er toen doen of denken dat ze dat doen. En dit alles gaat gepaard met glas, veel glas. Een concentratie van glas vinden we rond de Potzdamer Platz. En ik hou er wel van.

De stad bruist van het leven zonder dat het hierdoor verdrinkt. Overal zijn mensen maar zelden is het druk. Soms is het gewoon rustig en zelfs stil. En dat vinden wij wel prettig. Op ons gemak kuieren we door dit deel van de geschiedenis, waarbij onvermijdelijk de laatste pagina in zicht komt, het nu. En dat bepaalt dat we aan het einde van onze reis zijn. Het was een enerverende, interessante, leerzame maar vooral, leuke wandeling. Ik hoop dat ik met deze blogserie jullie een beetje van ons gevoel van Berlijn heb mee kunnen geven. Als jullie met de helft van het plezier waarmee ik de blog maak, de blog hebben gelezen dan ben ik al blij. En wie weet tot een volgende blog.

Tot slot nog wat laatste afsluitende foto's.

Lichtshow met als onderwerp de val van de muur

Feiten en observaties

Even een luchtigere blog. Als je een paar dagen door een stad loopt dan vallen natuurlijk allerlei dingen op. Loop je met z'n tweeën door een stad dan valt er natuurlijk nog meer op. Naast deze observaties van twee gewone stervelingen die absoluut niet beweren dat zij de wijsheid in pacht hebben, zijn er natuurlijk ook wel een paar feiten over Berlijn te vermelden die door middel van een paar aardig gelukte foto's te illustreren zijn.

Feit: met 3,5 miljoen inwoners is Berlijn de grootste stad van Duitsland. Maar daar merk je alleen in de ochtend- en avondspits iets van. Behalve dan is het nergens dom vol. Waarschijnlijk komt dit ook door de hoeveelheid ruimte die voor verkeer ( wandelaars, auto's, fietsen en zo) beschikbaar is.

Kursfürsterdamm

Feit: met z'n 891 vierkante kilometer is Berlijn 8 keer zo groot als Parijs, terwijl er verhoudingsgewijs veel meer bomen staan. Berlijn is gewoon een groene stad. Ook weer door de ruimte die ervoor beschikbaar is.

Feit: Berlijn heeft meer bruggen dan Venetië.

Feit: Berlijn is één grote bouwput. Alleen in Sjanghai en in Dubai wordt er per vierkante kilometer meer gebouwd. Ieder gaatje in de stad wordt nog volgezet waarbij het vooral om woningen gaat. Ook heel veel oudere gebouwen staan in de steigers. Er wordt zelfs gewerkt aan een herbouw van het oude stadspaleis. Nieuwbouw met in een 'ouderwetse' stijl wat je bij heel veel gebouwen terug ziet. Niets geen moderne hightech gebouwen in een straat met huizen van begin 1900.

Nee, bouwen passend in de omgeving waardoor het dus erg lastig is om gebouwen te dateren.
En het wordt nog wel een klus om foto's zonder storende bouwkranen in elkaar te fotoshoppen. Ja, ik beken. Ik manipuleer de waarheid wel eens een beetje. Ik zet horizonnen recht, ik pas belichting aan, ik snij uit en poets dus ook wel eens dingen die ik niet vindt passen weg. Alles voor een mooie foto. Excuses als ik hiermee nu mensen ernstig teleurstel die dachten dat ik zo'n goede fotograaf was. 

Feit: je voor het houden van een hond €150,- belasting per jaar betaald. En €25,- voor een hamster. Vooral dit laatste is goed terug te zien in het straatbeeld; we zijn niet één hamster tegengekomen.

Feit: naamkaartjes van personeel in restaurants en hotels hebben geen voornaam. Je spreekt daar iedereen, zelfs snotneuzen met puistjes en een beugel, hier met Frau of Herr aanspreken.

Naast deze controleerbare feiten, ik heb de folder die dit vermeld hier naast me liggen en kan op verzoek digitaal toegestuurd worden, zijn er ook een paar niet-controleerbare ' feiten' door ons genoteerd.

Fiat, voorloper van de Smart

"Feit": een Berliner rijdt in grote dure auto's zoals een dikke BMW, Audi en Mercedes maar ook Porsche's en Maserati komen regelmatig voorbij. Maar allemaal in een relaxed tempo. Er wordt over het algemeen beheerst en gedisciplineerd gereden. Naast deze grote jongens, waarvoor langst stoepen vaak ook wel een betaalde parkeerplek te vinden is zoeven er ook leuke kleine Smarts voorbij. Die zijn natuurlijk in iedere leeg gaatje langst de stoep neer te zetten. En alle taxi's zijn in een lelijke beige kleur gespoten.

Laatste mode of bittere noodzaak?

"Feit": naast deze uiterlijke rijkdom kom je ook veel "straat-bewoners" tegen. In parken en op stations zie je veel mensen, vaak mannen, die leven op straat. Soms bakenen ze hun territorium af met bierflessen. In de Burger King lopen ze langst de karren met lege dienbladen om restanten op te eten. Soms zitten ze met een bakje voor hun te bedelen voor geld. Slechts een paar keer zijn we aangesproken om een gift te doen. 

"Feit": je statiegeld op blikjes maar ook kleine plastic flesjes betaald. En dat is weer een bron van inkomen voor bovenstaande groep die op krikkemikkige fietsen vuilnisbakken langst gaan om de weggegooide flesjes, welke toerist denkt eraan om het lege flesje weer in te leveren, te verzamelen en in te leveren.

"Feit": Berlijn een geweldige stad is om per fiets te verkennen. Op veel plaatsen heb je een aparte fietsstrook langst de werk of als onderdeel van de stoep. In voetgangersgebied mag een fietser ook fietsen mits hij/zij de voetganger hierbij niet hindert. Wij hebben twee dagen op de fiets gezetten en hierbij over verschillende stoepen gereden. Nooit boze gezichten of opmerkingen. Allemaal heel relaxed en in goede harmonie. Moeten ze in Amsterdam ook eens proberen.

"Feit": het openbaar vervoer goed is. We hebben een Welcome card gekocht voor vijf dagen. Daarmee kunnen we verder gratis met tram, S-bahn (bovengrondse metro), bus en metro reizen. Vooral de S-bahn en metro zijn erg overzichtelijk. De tram rijdt alleen nog maar in het voormalig Oost-Berlijn.  De kaart kostte €50,- voor ons samen maar door de kortingen die de kaart geeft bij musea, activiteiten en eetgelegenheden hebben we ruim de helft ervan terugverdient. En dat terwijl de aanschafprijs al lager is dan vijf losse dagkaarten. Omdat de metro relatief jong is zijn de stations ruim en licht. Zo anders dan in Londen of Parijs.

Metro bij het Hauptbahnhof

Gevangen achter een muur (deel 2)

Onvermijdelijk aan een bezoek aan Berlijn is natuurlijk Checkpoint Charlie. Dat dit onvermijdelijk is zie je ook meteen terug aan de kermis die hieromheen ontstaan is. Straatverkopers met "originele" legerpetten en mutsen. Voor twee euro op de foto, wel met je eigen toestel, met een stel nep Amerikanen. En je struikelt er over de groepen die achter een gids aanhobbelen, die vervolgens weer snel de bus in verdwijnen. We doen even mee met dit toeristisch hoogtepunt maar pakken weer snel de fiets om verder te gaan.

Op de plaats waar de muur gestaan heeft is dit gemarkeerd door keien in de straat of door ijzeren staven in de grond. Op verschillende plaatsen staan borden met hoe de plaats er tussen 1961 en 1989 uitzag. De muur op zich is natuurlijk al bizar maar op sommige plaatsen was het wel heel erg vreemd. Zo liep de muur dwarsover het kerkhof aan de Invalidenstrasse. Een muur midden tussen de grafzerken door.

Muur op het kerkhof

Op een aantal plaatsen staat de buitenmuur nog overeind. Direct na de val van de muur op 9 november 1989 werd door 118 kunstenaars een stuk grauwe muur voorzien van muurschilderingen. De 1316 meter lange East Side Gallery ontstond. Het is hiermee de langste open lucht gallerie ter wereld. Helaas hebben onverlaten menig schildering voorzien van hinderlijke extra toevoegingen. Hierdoor gaat zeker een deel van de kracht van de schilderingen verloren.

Een ander, nog zichtbaar symbool uit de DDR tijd is de Trabant. Hadden we in Nederland de Daf met jaratel-aandrijving, hier had men de Trabant. Soms kom je ze nog in het wild tegen, maar meestal zijn het Trabant-safaries als je zo'n klein vierkant autootje door het straatbeeld zit gaan. Deze auto's zijn nog een stuk levende geschiedenis van deze periode.

Naast natuurlijk de mensen die deze periode nog daadwerkelijk hebben meegemaakt. Wie dat waren? Geen idee, misschien een van de zwervers die we tegen kwamen, of gewoon een ouder persoon op een bankje in het park. Zoals in elke stad loop je ook hier in Berlijn langst stukken geschiedenis waarbij  je niet eens doorhebt dat het deel uitmaakt van de geschiedenis.